Pha'p Mo^n Tu+. ta.i Pha'p Mo^n tra^'n ca'ch huye^.n
tha`nh Phu` Phong ti?nh Thie^?m Ta^y 10km, d-o^ng ca'ch Ta^y An thi. 110km,
ta^y ca'ch Ba?o Nga thi. 96km. Xa^y va`o d-o+`i D-o^ng Ha'n Hoa`n D-e^'
d-e^? tho+` phu.ng Pha^.t chi? xa' lo+.i, d-u+o+.c coi la` Quan Trung Tha'p
Mie^'u Thu?y To^?, Pha^.t gia'o ca`ng lo+'n ma.nh o+? Trung Quo^'c d-i.a
vi. cu?a Pha'p Mo^n tu+. ca`ng hie^?n ha'ch. Nguye^n Ngu.y na(m thu+' hai
(497) Hoa`i An Vu+o+ng Tha'c Ba.t Du.c mo+? rng chu`a d- the^m Ta(ng chu'ng,
d-a^`u d-o+`i Ba('c Chu le^n d-e^'n ho+n 500 vi. Ta(ng. Tu`y Va(n D-e^'
tu+'c vi. phe^' bo? chi'nh sa'ch die^.t Pha^.t cu?a Chu Vo~ D-e^', d-o^?i
te^n chu`a la` Tha`nh Tha^.t D-a.o Tra`ng, tha`nh no+i pha't trie^?n Tha`nh
tha^.t to^ng. D-u+o+`ng Cao To^? (618-625) theo nghi~a "Tam ta.ng vi pha'p
ba?o, vi chu+ pha'p chi mo^n" d-o^?i te^n chu`a tha`nh Pha'p Mo^n tu+.,
d-e^'n d-o+`i Tha'i To^ng (626-649) chu`a d-u+o+.c pha't trie^?n ho+n nu+~a,
Cao To^ng na(m Hie^?n Kha'nh thu+' tu+ (659) d-u+o+.c tu bo^? toa`n die^.n,
D-u+o+`ng Trung To^ng Ly' Hie^?n tu+. tay d-e^` bie^?n "D-a.i Tha'nh Cha^n
Tha^n Ba?o Tha'p". D-o+`i D-u+o+`ng la` tho+`i ky` cu+.c thi.nh cu?a Pha'p
Mo^n tu+., to^?ng cng co' 24 d-ie^.n, ngay ca? trong tho+`i Hi Xu+o+ng
pha'p na.n (845) cu?a Vo~ To^ng d-i.a vi. Hoa`ng gia tu+. mie^'u na`y kho^ng
he^` rung ring. D-o+`i Ngu~ D-a.i, Ta^`n Vu+o+ng Ly' Ma^.u Trinh su`ng
ti'n Pha^.t pha'p xa^y the^m pho`ng xa', va` lo+.p no'c tha'p ba(`ng ngo'i
lu+u ly, tu+` d-o+`i To^'ng tro+? d-i Pha^.t su+. ba('t d-a^`u suy ye^'u
nhu+ng 24 d-ie^.n va^~n co`n nguye^n kho^ng gia?m phong d-o^.\. Minh trie^`u
na(m Long Kha'nh thu+' 3 (1569) Mc tha'p bi. hu?y do d-i.a cha^'n, tu+`
na(m Va.n Li.ch thu+' 7 d-e^'n na(m thu+' 17 (1579-1609) tha'p mo+'i ba(`ng
d-a' d-u+o+.c xa^y tha`nh, cao 47m hi`nh ba't gia'c go^`m 13 tu+`ng. D-o+`i
Thanh Thua^.n Tri. (21/7/1654) d-i.a cha^'n o+? Cam Tu'c la`m hu+ hoa.i
chu`a va` tha'p, na(m 1976 d-i.a cha^'n o+? Tu+' Xuye^n la`m tha'p bi.
nghie^ng va` nu+'t. Ra.ng sa'ng nga`y 24/8/81trong co+n mu+a lu~ tha'p
bi. vo+~ d-o^i\. Nga`y 9 tha'ng 11 na(m 88 kho+?i co^ng tru`ng kie^'n tha'p,
d-e^'n tha'ng 4 na(m 89 hoa`n tha`nh. Pha'p Mo^n tu+. tra?i qua bao tha(ng
tra^`m nhu+ng va^~n giu+~ vu+~ng d-i.a vi. quan ye^'u trong Pha^.t gia'o
su+? Trung Hoa, nho+` va`o Pha^.t chi? xa' lo+.i d-u+o+.c tho+` phu+o+.ng
trong chu`a, xa' lo+.i na`y d-u+o+.c 18 vi. Ta(ng d-a^`u tie^n do
Thi'ch Lo+.i Pho`ng tu+` Thie^n Tru'c d-em qua
Trung Quo^'c va`o na(m 240 tru+o+'c co^ng nguye^n, va` cho^n da^'u o+?
Quan Trung trong "Tha'nh Tru?ng" (go` tha'nh), ma~i d-e^'n 388 na(m sau,
D-o^ng Ha'n na(m Kie^'n Ho`a thu+' 2 (148) Tha'nh Ta(ng An The^' Cao tu+`
An Tu+'c d-e^'n Trung Quo^'c ti`m d-u+o+.c xa' lo+.i cho vua Hoa`n D-e^',
va` xa^y tha'p tho+` xa' lo+.i ngay tre^n "go` tha'nh", tha'p cao 4 tu+`ng
la`m ba(`ng go^~ d-e^` sa'u chu+~ lo+'n "Cha^n Tha^n Xa' Lo+.i Ba?o Tha'p",
la` ngo^i tha'p d-a^`u tie^n o+? Trung Quo^'c, co`n d-u+o+.c go.i la` tha'p
to^?, d-e^? ba?o tri` tha'p to^? mt
ngo^i chu`a quy mo^ d-u+o+.c xa^y du+.ng vo+'i
ta^'m bie^?n d-e^` A Du.c Vu+o+ng Tu+. (tie^`n tha^n Pha'p Mo^n tu+.),
ngo^i gia` lam thu+' hai ra d-o+`i sau Ba.ch Ma~ tu+. o+? La.c Du+o+ng
Pha'p Mo^n Tu+.