Thuo^.c huye^.n Tru+o+`ng An ti?nh Thie^?m Ta^y, ca'ch thi. xa~ Ta^n An 20km. D-u+o+`ng Cao To^ng na(m To^?ng chu+o+ng thu+' hai (669) do+`i di co^'t cu?a Pha'p Tu+o+'ng To^ng khai to^? Huye^`n Trang d-a.i su+ tu+` Ba.ch lo^.c nguye^n ve^` d-a^y xa^y tha'p, Cao To^ng d-e^` hai chu+~ d-a.i Hu+ng Gia'o tre^n tha'p, ne^n sau d-o' khi chu`a d-u+o+.c du+.ng le^n la^'y te^n la` Hu+ng Gia'o tu+.. Tha'p cao 7 tru+o+.ng go^`m na(m ta^`ng, ta^`ng d-a^`u co' to^n tu+o+.ng nga`i Huye^`n Trang, lu+ng tha'p cao co' bia kha('p "D-a.i D-u+o+`ng Tam Ta.ng D-a.i Bie^'n Gia'c Pha'p Su+ Tha'p Minh", ne^n tha'p d-u+o+.c go.i la` D-a.i Bie^'n Gia'c tha'p. Hai be^n pha?i cu?a Tu+` A^n d-a.i su+ Khuy Co+ (632-682), be^n tra'i cu?a Ta^y Minh d-a.i su+ Vie^n Tra('c (613-669), ca? hai vi. danh ta(ng na`y d-e^`u la` cao d-o^` truye^`n thu+`a pha'p tho^'ng cu?a nga`i Huye^`n Trang

Huye^`n trang d-a.i su+ tu.c ti'nh Tra^`n sinh na(m 595, xua^'t gia tu+` thuo+? nho?, thie^'u nie^n tham ho.c ca'c vi. cao ta(ng o+? kha('p no+i, no^?i tie^'ng la` ba^.c d-a va(n die^.u thuye^'t, nha^n tha^'y kinh d-ie^?n o+? d-a^'t Hoa co`n thie^'u so't chu+a to? d-u+o+.c he^'t Tha'nh y', ne^n pha't ta^m qua Thie^n Tru'c thi?nh kinh. D-u+o+`ng Trinh Qua'n na(m thu+' hai (628) nga`i le^n d-u+o+`ng sang mie^`n Ba('c A^'n le^~ ba'i Tha'nh ti'ch, to+'i Na Lan D-a` nghie^n ho.c Du Gia` Su+ D-i.a va` ca'c lua^.n no+i Gio+'i Hie^`n lua^.n su+, la.i du phu+o+ng tham va^'n ca'c vi. danh ta(ng, vui Gio+'i Nha^.t nghe danh, mo+`i nga`i ve^` trie^`u cung phu.ng ha^.u d-a~i, khi nga`i ho^`i quo^'c la.i ban cho ho+n 650 bo^. kinh lua^.n. Vua Tha'i to^ng va` Cao to^ng ra^'t ki'nh tro.ng nga`i, ban hie^.u Tam ta.ng pha'p su+, thi?nh nga`i phie^n di.ch ta^n kinh, tru+o+'c sau ho+n 75
bo^. kinh lua^.n go^`m 1.330 quye^?n. Nga`y 5 tha'ng 2 na(m La^n D-u+'c nguye^n nie^n (664) nga`i vie^n ti.ch tho. 69 tuo^?i\. Cao to^ng d-u+o+.c tin kho'c ro`ng "Tra^?m ma^'t quo^'c ba?o ro^`i". Nga`i la` khai to^? Pha'p Tu+o+'ng to^ng.

Khuy Co+ d-a.i su+ ho. Ua^'t Tri` te^n Co+ tu+. Ho^`ng D-a.o, sinh na(m Trinh Qua'n thu+' 6 (632) ta.i Tru+o+`ng An, cha la` To^ng D-u+'c, d-u+o+.c phong tu+o+'c Khai Quo^'c Co^ng huye^.n Giang Do, na('m chu+'c Ta? Kim Ngo^ tu+o+'ng qua^n, la`m D-o^ d-o^'c Tu`ng Cha^u, me. ho. Bu`i thuo^.c do`ng vo.ng to^.c ti?nh Ha` D-o^ng, ba'c la` Nga.c Qua^.n co^ng Qua^'t tri` Ki'nh D-u+'c, tu+o+'ng ma.o kho^i ngo^, ti'nh la.i tho^ng ma^~n, 17 tuo^?i xua^'t gia o+? chu`a Qua?ng Phu'c, sau theo ha^`u Trang co^ng ho.c Pha.n ngu+~\. Hie^?n Kha'nh nguye^n nie^n, 25 tuo^?i tham du+. di.ch kinh, na(m 28 tuo^?i tua^n li.ch tha^`y tuye^?n thua^.t va` khu ye^'u Tha`nh Duy Thu+'c lua^.n d-e^? ne^n ba^`y huye^`n chi?\. La^n D-u+'c ca?i nguye^n 33 tuo^?i Trang co^ng vie^n ti.ch, nga`i Va^n du Ngu~ D-a`i, Tha'i So+n, gia?ng Pha'p hoa o+? Ba('c La(ng, truye^`n kinh lua^.n o+? Tha'i Nguye^n Thanh danh vang do^.i, sau tro+? ve^` Kinh tru. chu`a Tu+` A^n. Tha'ng 11 na(m Vi~nh Lu+o+.ng nguye^n nie^n (682) vie^n ti.ch, tho. 51 tuo^?i, sinh bi`nh tuye^?n thua^.t ra^'t nhie^`u, hie^.n co`n khoa?ng 14 bo^. go^`m ho+n 100 quye^?n ne^n d-u+o+ng tho+`i go.i nga`i la` Ba'ch bo^?n so+' chu? hoa(.c Tu+` A^n d-a.i su+, va` la` nhi. To^? cu?a Pha'p Tu+o+'ng To^ng.

Vie^n Tra('c d-a.i su+ ho. Kim te^n Va(n Nha~ tu+. la` Ha`nh, thuo^.c vu+o+ng to^.c xu+' Ta^n La, sinh na(m D-a.i Nghie^.p thu+' 9 (613). 15 tuo^?i theo ho.c ca'c cao ta(ng nhu+ Pha'p Thu+o+`ng, Ta(ng Bie^.n Tho^ng Ty` d-a`m, Tha`nh Tha^.t, Ca^u Xa' va` Ty` ba` sa\. Nie^n hie^.u Trinh qua'n vui Tha'i to^ng vo+`i ve^` tru. chu`a Ta^y Minh o+? A^'p kinh. Trang co^ng ve^` nu+o+'c mo+? di.ch kinh tru+o+`ng, nga`i d-u+o+.c chie^'u chi?
tham gia, khi Tha`nh Duy Thu+'c ro^`i Du Gia` Su+ D-i.a Lua^.n la^`n lu+o+.t ra d-o+`i, d-e^`u d-u+o+.c nga`i tuye^n gia?ng a.i chu`a\. Vo~ Ta('c Thie^n ra^'t ki'nh tro.ng, le^~ nga`i la`m Tha^`y, xu+' Ta^n La thi?nh nga`i ve^` nhu+ng Ta('c Thie^n kho^ng chua^?n. Va.n tue^' Tho^ng thie^n nguye^n nie^n (696) thi. ti.ch tho. 83 tuo^?i, d-e^? la.i ca'c ta'c pha^?m Tha`nh Duy Thu+'c Lua^.n so+?, Gia?i Tha^m Ma^.t Kinh So+', Nha^n Vu+o+ng So+', Ta^m Kinh So+' va` Ly' Mo^n Lua^.n So+'. Ha`ng d-e^. tu+? nhu+ D-a.o Chu+'ng, Tha('ng Trang va` Tu+` Thie^.n d-e^`u la` cao ta(ng d-u+o+ng tho+`i.

Chu`a xa^y d-u+o+.c 100 na(m sau thi` suy vi nhu+ trong Tha'p Minh Tu+. ghi:" Tha'p vo^ chu?, tu+. vo^ ta(ng, du gia thu+o+ng mu.c". D-u+o+`ng Va(n To^ng na(m Tha'i Ho`a thu+' hai (828) Nghi~a La^m pha'p su+ o+? An Quo^'c tu+. tru`ng tu tha^n tha'p, chu`a bi. thie^u hu?y du+o+'i
tho+`i Thanh D-o^`ng Tri. (1862-1874), chi? co`n la.i ba to`a tha'p. Na(m 1922 Die^.u Khoa't pha'p su+ quye^n mo^. tru`ng tu la.i d-a.i d-ie^.n va` xa^y the^m Ta(ng pho`ng, sau d-o' nho+` Chu+ Tu+? Kie^`u va` Tri`nh Tie^`m tu bo^? xa^y ca^'t D-a.i d-ie^.n, Ta`ng kinh ca'c, So+n mo^n va` ba to`a tha'p. Hu+ng Gia'o tu+. hu`ng cu+' o+? Thie^'u La(ng Nguye^n, bo^'n be^` la` tu`ng la^m, xa tha^'y ngo.n Ngo.c A'n cu?a nu'i Chung Nam phu? xuo^'ng Pha`n Cha^u. Tre^n cu+?a D-a.i d-ie^.n treo ta^'m bie^?n vo+'i ba chu+~ d-a.i tu+. Hu+ng Gia'o Tu+. do Khang Hu+~u Vi d-e^`, trong d-ie^.n tho+` tu+o+.ng Pha^.t Thi'ch Ca va` 18 La Ha'n. Na(m 1982 tru`ng tu toa`n die^.n ngo^i co^? sa't nga`n na(m d-u+o+.c lie^.t va`o ha`ng d-a^`u cu?a Pha`n
Cha^u Ba't D-a.i D-ie^.n Tu+. Vie^.n.